تجهیزات حفاظت و ایمنی در برق صنعتی ، نقش حیاتی در حفظ جان افراد ، جلوگیری از آسیب به تجهیزات و پیشگیری از حوادث ناشی از الکتریسیته ایفا می‌کنند. این تجهیزات به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند :
۱. تجهیزات حفاظت فردی (PPE - Personal Protective Equipment) : این وسایل برای محافظت از افرادی که با سیستم‌های الکتریکی کار می‌کنند، در برابر خطرات احتمالی طراحی شده‌اند. برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از :
کلاه ایمنی عایق برق : برای محافظت از سر در برابر ضربه و تماس احتمالی با ولتاژ.
دستکش‌های عایق برق : در کلاس‌های مختلف برای محافظت از دست‌ها در برابر ولتاژهای متفاوت. اغلب همراه با دستکش‌های چرمی محافظ روی آن‌ها استفاده می‌شوند.
کفش و چکمه‌های عایق برق : با زیره‌های عایق برای جلوگیری از عبور جریان الکتریکی از طریق بدن به زمین.
عینک و شیلد محافظ صورت : برای محافظت از چشم‌ها و صورت در برابر جرقه، قوس الکتریکی و پرتاب ذرات.
لباس کار عایق برق (ضد آرک) : ساخته شده از مواد مقاوم در برابر حرارت و شعله ناشی از قوس الکتریکی.
گوشی‌های ایمنی : برای محافظت از شنوایی در محیط‌های پر سروصدا.
کمربند و طناب ایمنی (هarness) : برای کار در ارتفاع و جلوگیری از سقوط.
فازمتر فشار ضعیف و قوی : برای تشخیص وجود یا عدم وجود ولتاژ در مدار قبل از کار.
۲. تجهیزات حفاظت سیستم (System Protection Equipment) : این تجهیزات برای محافظت از خود سیستم‌های الکتریکی، ماشین‌آلات و جلوگیری از گسترش خطاها طراحی شده‌اند:
کلیدهای مدارشکن (Circuit Breakers - MCB, MCCB, ACB) : برای قطع خودکار مدار در صورت بروز اضافه بار یا اتصال کوتاه.
فیوزها (Fuses) : المان‌های یکبار مصرف که در صورت عبور جریان بیش از حد، ذوب شده و مدار را قطع می‌کنند.
رله‌های حفاظتی (Protective Relays) : دستگاه‌های هوشمند که پارامترهای الکتریکی را مانیتور کرده و در صورت تشخیص خطا، فرمان قطع را به کلیدهای مدارشکن ارسال می‌کنند (مانند رله اضافه جریان، رله افت ولتاژ، رله کنترل فاز، رله ارت فالت).
کلیدهای محافظ جان (Residual Current Devices - RCD/RCCB/RCBO) : برای تشخیص جریان نشتی به زمین و قطع سریع مدار، به منظور حفاظت از افراد در برابر برق گرفتگی.
ارتینگ و سیستم اتصال زمین (Earthing/Grounding System) : مجموعه‌ای از هادی‌ها و الکترودها که بدنه فلزی تجهیزات را به زمین متصل کرده و یک مسیر امن برای جریان خطا فراهم می‌کنند.
برقگیرها (Lightning Arresters) : برای محافظت از تجهیزات در برابر ولتاژهای ناشی از صاعقه.
ترانسفورماتورهای ایزوله (Isolation Transformers) : برای جداسازی الکتریکی بخش‌های مختلف مدار و افزایش ایمنی.
کنترل‌کننده‌های بار (Load Controllers) : برای جلوگیری از اضافه بار بر روی سیستم.
سیستم‌های اعلام و اطفاء حریق الکتریکی : برای تشخیص و مقابله با آتش‌سوزی‌های ناشی از مشکلات الکتریکی.
رعایت استانداردها ، بازرسی دوره‌ای و استفاده صحیح از این تجهیزات ، از اصول اساسی ایمنی در برق صنعتی محسوب می‌شود. آموزش کارکنان در مورد خطرات برق و نحوه استفاده از تجهیزات ایمنی نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.
